Wat is Trichotillomanie precies?

TTM valt onder de zogeheten Body-Focused Repetitive Behaviors (BFRB’s): herhaald gedrag dat gericht is op het lichaam, zoals haren trekken, huidplukken of nagelbijten. Bij TTM ervaart iemand spanning of onrust, waarna het uittrekken van haren tijdelijk een gevoel van ontspanning geeft. Maar vaak volgt daarna schuldgevoel of schaamte, waardoor de cirkel zich herhaalt (Cleveland Clinic, z.d.; Psyned, z.d.).

Ongeveer 0,5 tot 2% van de bevolking heeft in meer of mindere mate last van TTM. Bij sommigen gaat het om lichte gewoontes, bij anderen heeft het een grote impact op het dagelijks leven, relaties en het zelfbeeld (Huidziekten.nl, z.d.).

Belangrijk: herken je dit gedrag bij jezelf? Stel de diagnose nooit zelf. Bespreek je zorgen altijd met een psycholoog of (huis)arts.

Mogelijke oorzaken

De precieze oorzaak van TTM is niet bekend. Waarschijnlijk spelen meerdere factoren een rol:

• Biologische factoren: afwijkingen in de regulatie van de hersenstof glutamaat en dopamine lijken mee te spelen.
• Psychologische factoren: stress, angst en spanning kunnen de drang versterken.
• Omgevingsfactoren: sommige mensen trekken haren vooral in stressvolle periodes, anderen juist uit verveling.

Het is dus een complexe aandoening, waarbij je fysieke en mentale gesteldheid elkaar beïnvloedt.

De kracht van therapie

De meest bewezen behandeling bij TTM is gedragstherapie. Vooral Habit Reversal Training (HRT) wordt vaak ingezet. Hierbij leer je:

1. Bewustwording: herkennen van de momenten waarop je haren trekt.
2. Alternatief gedrag: bijvoorbeeld een stressbal knijpen in plaats van haren trekken.
3. Ontspanningsoefeningen: leren omgaan met spanning zonder naar trekken te grijpen.

Andere vormen zoals cognitieve gedragstherapie en acceptance & commitment therapy (ACT) kunnen ook helpen. Het doel is altijd: leren omgaan met de drang, en stap voor stap de controle terugvinden (Psyned, z.d.; Cleveland Clinic, z.d.).

Medicijnen: beperkte resultaten

Soms worden medicijnen ingezet, zoals antidepressiva of antipsychotica. Maar uit onderzoeken blijkt dat die vaak maar beperkt effect hebben. Ze worden vooral geprobeerd bij mensen die ook last hebben van angst of depressie.

NAC: een supplement dat hoop geeft

De afgelopen jaren wordt steeds vaker gekeken naar N-Acetyl-L-Cysteïne (NAC) als aanvulling op therapie. NAC is een stof die al langer in de geneeskunde gebruikt wordt, onder andere als antioxidant en voor het reguleren van de hersenstof glutamaat. En juist dat glutamaat speelt een rol bij dwangmatig gedrag.

Wat zeggen de onderzoeken?

• Een belangrijke studie uit 2009 (Grant et al., JAMA Psychiatry) liet zien dat volwassenen die NAC kregen veel minder last hadden van hun drang om haren uit te trekken dan de placebogroep. Bijna de helft van de deelnemers ervoer een duidelijke verbetering.
• Een vervolgstudie bij kinderen en jongeren (Bloch et al., 2013) liet helaas geen significant verschil zien. Dit laat zien dat NAC niet voor iedereen en niet in elke leeftijdsgroep even effectief is.
• Recente overzichtsstudies (Oliver et al., 2015; Lee & Lipner, 2022; Kolla et al., 2024) concluderen dat NAC veelbelovend is, vooral vanwege de goede verdraagbaarheid en weinig bijwerkingen. Tegelijkertijd benadrukken onderzoekers dat meer grootschalig onderzoek nodig is.
• Casusonderzoeken laten zien dat NAC bij sommige mensen verrassend goed werkt, soms zelfs bij combinatieproblemen zoals TTM en eetstoornissen (Zhao et al., 2021).

Waarom de combinatie zo belangrijk is

Wat uit bijna alle onderzoeken naar voren komt: NAC werkt het beste in combinatie met gedragstherapie. Het supplement kan de hersenprocessen ondersteunen, maar het doorbreken van de gewoonte en het omgaan met triggers leer je in therapie. Het is dus geen wondermiddel, maar een waardevolle aanvulling.

Leven met TTM: je staat er niet alleen voor

Leven met Trichotillomanie kan zwaar zijn, maar er is steeds meer kennis en hoop. Gedragstherapie biedt een bewezen basis, en middelen als NAC laten zien dat er aanvullende opties zijn. Het belangrijkste is: blijf er niet alleen mee rondlopen. Zoek hulp, praat erover, en ontdek stap voor stap wat jou kan helpen.

Want ook al voelt TTM soms als een eindeloze strijd, er zijn manieren om meer grip te krijgen en je zelfvertrouwen terug te vinden.

Bronnen

Cleveland Clinic. (z.d.). Trichotillomania (hair pulling disorder): Symptoms, causes & treatment. Geraadpleegd via https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9880-trichotillomania

Emrah Cinik. (z.d.). Trichotillomanie. Geraadpleegd via https://emrahcinik.com/nl/trichotillomanie/

Grant, J. E., Odlaug, B. L., & Kim, S. W. (2009). N-acetylcysteine, a glutamate modulator, in the treatment of trichotillomania: A double-blind, placebo-controlled study. JAMA Psychiatry, 66(7), 756–763. https://doi.org/10.1001/archgenpsychiatry.2009.60

Huidziekten.nl. (z.d.). Trichotillomanie. Geraadpleegd via https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ttxt/Trichotillomanie.htm

Kolla, N. J., et al. (2024). N-acetylcysteine in the treatment of trichotillomania: A systematic review. PubMed. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38376368/

Lee, D. K., & Lipner, S. R. (2022). The potential of N-acetylcysteine for treatment of trichotillomania and related disorders: An updated review. Frontiers in Psychiatry, 13, 867732. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9180086/

Oliver, G., Dean, O., Camfield, D., Blair-West, S., Ng, C., Berk, M., & Sarris, J. (2015). N-acetyl cysteine in the treatment of psychiatric disorders. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 55, 294–321. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2015.04.015

Psyned. (z.d.). Trichotillomanie (haartrekstoornis). Geraadpleegd via https://www.psyned.nl/dwangstoornis/trichotillomanie/

Zhao, X., et al. (2021). A case of trichotillomania with binge eating disorder: combine NAC as synergist. Annals of General Psychiatry. https://annals-general-psychiatry.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12991-021-00369-9